پیوند قرنیه
قرنیه پنجره شفاف جلوی چشم است که عنبیه و مردمک را می پوشاند. برای آنکه نور بتواند وارد چشم شود و به پرده شبکیه برسد، ابتدا باید از قرنیه عبور کند. قرنیه نور را طوری تغییر مسیر می دهد که تصاویر اشیاء دور و نزدیک روی پرده شبکیه متمرکز شوند. بنابراین شفاف بودن قرنیه اهمیت زیادی در بینایی دارد.
پیوند قرنیه
پیوند قرنیه نوعی عمل جراحی است که طی آن قسمت آسیب دبده قرنیه بیمار برداشته شده و با یک قرنیه جدید و سالم جایگزین می شود. پیوند قرنیه معمولاً به یکی از دلایل زیر انجام می شود:
- ایجاد دید بهتر در مواردی که کدورت قرنیه باعث تاری دید شده است
- ترمیم سوراخ قرنیه برای حفاظت ساختمان های داخل کره چشم
- درمان درد چشم در مواردی که به علت بیماری قرنیه درد شدید وجود دارد
- ریشه کن کردن عفونت در مواردی که عفونت قرنیه با دارو درمان نمی شود.
- اصلاح بینایی در مواردی که با عینک یا لنز تماس معمول،دید رضایت بخشی حاصل نمی شود
چه اختلالاتی ممکن است باعث نیاز به پیوند قرنیه شوند؟
- ورم قرنیه به دنبال سایر جراحی های چشمی از قبیل جراحی آب مروارید
- کراتوکونوس یا قوز قرنیه یا افزایش انحنای قرنیه
- نقایص ارثی قرنیه از قبیل دیستروفی فوکس
- زخم شدن قرنیه به دنبال آلودگی با ویروس تب خال
- ایجاد زخم به دنبال آسیب های قرنیه مانند سوختگی های شیمیایی
- پس زدن پیوند بعد از نخستین مرتبه پیوند قرنیه
پیوند قرنیه به دو شکل انجام می شود:
پیوند قرنیه تمام ضخامت:
در این حالت تمام ضخامت قرنیه در منطقه آسیب دیده برداشته شده و با یک قرنیه سالم جایگزین می شود.
پیوند لایه ای قرنیه:
در این حالت فقط لایه های آسیب دبده قرنیه برداشته شده و با لایه مشابه از قرنیه جایگزین می شود. مثلاً اگر لک قرنیه فقط لایه های سطحی آن را درگیر کرده باشد، می توان این لایه های سطحی را برداشت و به جای آن لایه مناسبی از قرنیه فرد دهنده پیوند را قرار داد.
قرنیه پیوندی از کجا تهیه می شود؟
قرنیه پیوندی پس از مرگ از چشم افرادی تهیه می شود که قبل از مرگ تمایل به اهدای قرنیه به دیگران ابراز داشته و یا خانواده آن ها با این موضوع موافقت نمایند. قرنیه های اهدا شده در بانک چشم به طور دقیق معاینه می شوند تا از سلامت ان ها اطمینان حاصل گردد. بعلاوه تمام قرنیه های پیوندی از نظر بیماری های مثل ایدز و هپاتیت بررسی می شوند تا این بیماری ها به فرد گیرنده پیوند سرایت نکند. سپس این قرنیه ها در بانک چشم نگهداری می شوند تا به فرد نیازمند داده شود.
مراحل مختلف پیوند قرنیه
قبل از جراحی: برای انجام جراحی پیوند قرنیه، معمولاً بیمار روز عمل پذیرش می شود،البته قبل از بستری شدن در بیمارستان، برای رزرو قرنیه با بانک چشم هماهنگی بعمل می آید.
روز جراحی: پیوند قرنیه معمولاً با بی هوشی کامل انجام می گیرد. البته اگر به علت بیماری های دیگر مثلاً مشکلات قلبی یا ریوی امکان بی هوشی کامل وجود نداشته باشد، فرد به کمک دارو خواب آلود می گردد و چشم به صورت موضعی بی حس می شود. در این حالت بیمار دردی را احساس نمی کند، اما بیدار است.
حین جراحی:در هنگام عمل پیوند قرنیه تمام ضخامت، پزشک جراح با استفاده از وسایل میکروسکوپی، یک قطعه گرد از وسط قرنیه بیمار بر می دارد و به جای آن یک قطعه گرد متناسب از قرنیه سالم فرد دهنده را قرار می دهد و آن را با بخیه های خیلی ظریف به چشم بیمار می دوزد. برای انجام پیوند قرنیه لایه ای، لایه آسیب دیده قرنیه بیمار با استفاده از چاقو های خیلی ظریف یا چاقو های خودکار (میکروکراتوم) برداشته می شود و به جای آن،یک لایه متناسب از قرنیه سالم فرد دهنده پیوند قرارمی گیرد و در صورت نیاز با بخیه های میکروسکوپی در جای خود محکم می شود.با پیمایش و تکامل تکنولوژی فمتوسکند لیزر، امروزه در بسیاری از موارد پیوند لایه ای قرنیه، از این نوع لیزر جهت برش و تهیه لایه مورد نظر قرنیه استفاده می شود. عمل جراحی یک تا دو ساعت طول می کشد.
بعد از جراحی
معمولاً پس از پایان عمل وقتی فرد به هوش می آید احساس درد و ناراحتی می کند که این موضوع طبیعی است و نباید باعث نگرانی شود. روز بعد از عمل، پانسمان چشم باز شده و چشم معاینه می شود. در روز اول پس از عمل دید تار است. تاری دید به تدریج و به آهستگی بهبود می یابد، پس نباید در روزها و هفته های اول پس از عمل، توقع دید خوب داشته باشید. درد، حساسیت و اشک ریزش چشم معمولاً پس از 3 تا 4 روز بهبود می یابد. معمولاً روز عمل، فرد از بیمارستان مرخص می شود اما به مدت 3 تا 4 هفته لازم است هر جند روز یک بار توسط پزشک معاینه گردد.
مراقبت های بعد از عمل
بلافاصله پس از انجام عمل پیوند قرنیه، چشم شدیداً به ضربه حساس است و ممکن است حتی با ضربه های خفیف دچار آسیب جدی شود. بنابراین لازم است در هفته های اول پس از پیوند، نکات زیر را رعایت کنید
- حتماً از محافظ پلاستیکی استفاده کنید تا به چشم ضربه وارد نشود.
- از خم شدن، زور زدن و برداشتن اشیاء سنگین خودداری کنید.
- در این مدت نباید سر خود را به جلو خم کنید. در صورتی که مجبور شدید چیزی را از روی زمین بردارید از کمر خم نشوید، بلکه زانو ها را خم کنید و سر را صاف نگه دارید
- در چند روز اول در صورت شستشوی سر، کاملاً دقت کنید که آب و شامپو وارد چشم نشود
- تنها فعالیت ورزشی مجاز در این دوره پیاده روی سبک است.
- در این دوره از مالیدن و خاراندن چشم جداً خودداری کنید.
- اگر شغل شما اداری است و به طور عمده کار خود را به صورت نشسته انجام می دهید، پس از دو هفته می توانید به محل کار خود بازگردید، اما در صورتی که شغل شما نیازمند فعالیت بدنی باشد، برای بازگشت به کار حداقل 4 هفته صبر کنید.
